Wegzinkende vulkanen in de Stille Oceaan

Hoe kan het eigenlijk dat er midden in een oceaan van 4 of 5 kilometer diepte piepkleine ronde eilandjes voorkomen? Deze ringvormig atollen zijn in miljoenen jaren opgebouwd uit koraal en vulkanische gesteente. Charles Darwin publiceerde al meer dan een eeuw geleden een verklaring voor de ontstaanswijze van atollen. Deze visie wordt nog steeds algemeen geaccepteerd.

Het atol Marakei dat in oktober 2012 door
medewerkers van het Museon bezocht werd.

De theorie is dat door het geleidelijk lager worden van een vulkaan in zee zo’n vulkanisch eiland verandert. In eerste instantie is het een bergachtig eiland, een losse vulkaan in de zee. Naar mate de vulkaan over miljoenen jaren langzaam wegzakt omdat de zeebodem daalt of afbrokkelt door erosie, verandert het in een kleiner eiland met een barrièrerif eromheen. Op ten duur blijft alleen nog maar het ronde koraalrif over. 

De stappen in de ontwikkeling van een atol
uit een vulkaaneiland.

Het eiland Bora Bora. Het groeiende koraalrif eromheen is al
zichtbaar als een aparte ring rond een ondiepe lagune met daar
middenin nog de restanten van de oude vulkaan.

Darwin redeneerde dat koralen die zich om een vulkanisch eiland heen bevinden, langzaam mee groeien en zodoende rond het zeeniveau blijven, terwijl de onderliggende vulkaan langzaam onder water verdwijnt. Als de vulkaan verdwenen is, is het eiland een atol geworden. Het omringende koraalrif wordt een barrièrerif omdat de binnenin gelegen koralen minder gunstige groeimogelijkheden hebben. Het gebied binnenin een atol ligt vaak dieper en bevat soms ook zoet of brak water.

De eilanden van Hawaii laten van oost naar west de ontwikkeling van atollen
ook zien. Het jongste eiland, Hawaii, is vulkanisch erg actief. De iets oudere
eilanden niet meer. Naar het westen toe zijn de eilanden ouder, verder
afgesleten en is de aardkorst gedaald zodat de oude vulkaan niet meer
boven water uit steekt.

Meer informatie:
- Mooie uitleg over de vorming van een atol vanaf het strand: YouTube.com/watch?v=btRCAQHqbdY
- Collega's van het Museon bezochten voor een tentoonstelling een atol van Kiribati. De tekst van deze blogbijdrage is geïnspireerd door hun verzoek om informatie over hoe een atol gevormd wordt. Kijk voor meer over het werk van het Museon op: Klimaatverhalen.nl

The English version of this blog item: Sinking volcanoes in pacific ocean