Oceaanstroming en Elfstedentochten

Het water in de oceanen staat niet alleen met elkaar in verbinding, maar het stroomt als een enorme lopende band rond. Deze stromingen zijn van grote invloed op het weer. Misschien weet je wel dat het in New York heel koud kan zijn 's winters, maar het ligt even noordelijk als Madrid. In Nederland hebben we dus zachte winters omdat de Golfstroom relatief warm water uit het Caribische gebied naar Noord Europa brengt.

Schematische weergave van de oceaanstromen, de
thermohaline ciculatie. Daarboven is een animatie te zien
van de oceaanstromen.

Sinds enkele jaren hebben wetenschappers de stroming van het zeewater dichtbij het wateroppervlak goed kaart gebracht. In 1992 verloor een schip een container met badeendjes. Dit ongeluk heeft het onderzoek in een stroomversnelling gebracht, want in de jaren die volgden, ook dit jaar nog, spoelen de eendjes aan in Azië, Noord- en Zuid-Amerika en Europa. De laatste jaren gebruiken oceaanonderzoekers drijvende meetapparaatjes met satellietverbinding die de zeestroming veel nauwkeuriger in kaart brengen.

In 1992 zonk een container met badeendjes. Sindsdien kunnen de
badeendjes op alle continenten gevonden worden.

Dieper in de oceanen bevinden zich diverse andere stromingen, in andere richtingen dan de bovenstroming. Het is een hele klus voor wetenschappers om er achter te komen hoe snel en waar het zeewater precies heen stroomt. Kleine variaties in watertemperatuur en zoutgehalte zijn de motor van deze stromingen. Verder helpen de grote luchtstromen, zoals de passaatwinden ook een handje.

Een toenemende hoeveelheid zoet smeltwater van de poolgebieden dat in de oceanen terecht komt, zou van invloed kunnen zijn op de stromingen in de oceaan. De zoutgehaltes worden immers veranderd. Al Gore verwoordde het fenomeen aardig in zijn 'An Inconvenient Truth'. Als de Golfstroom anders zou gaan lopen, kan het in Nederland ’s winters veel kouder worden en kunnen we elk jaar een Elfstedentoch rijden. Maar klimaatwetenschappers denken nu dat de geleidelijke smelt van Groenlands en Antarctisch ijs de komende eeuwen de zeestromingen niet zo erg gaat verstoren. De Golfstroom zal niet stoppen zoals in de animatie van Al Gore, maar waarschijnlijk wel een beetje in sterkte afnemen. Of dit genoeg zal zijn voor meer Elfstedentochten is nog maar de vraag...

Meer informatie:
- Oceaanwetenschap door strandjutters: beachcombersalert.org/RubberDuckies.html
- Het boek van Curtis Ebbesmeyer en Eric Scigliano over de obsessie voor aanspoelende badeendjes die de oceanografie veranderde: Flotsametrics.com

Een deel van deze tekst is geschreven ter voorbereiding van de tentoonstelling Klimaatverhalen van het Museon. In het voorjaar van 2013 zal deze tentoonstelling geopend worden. Meer informatie vindt u op: klimaatverhalen.nl

The English version of this blog: The link between ocean currents and the Dutch, so-called, skate fever.