Ondervoeding en zwangerschap in 1944

Een tijdje geleden sprak ik met een vriendin over baby's die geboren zijn vlak na de Hongerwinter van 1944-45. Zij is zwanger en ik ben vandaag precies acht maanden geleden vader geworden. Dan heb je het over zulk soort onderwerpen. De Hongerwinter werd veroorzaakt omdat de Duitsers, die op verlies stonden in hun oorlog tegen de geallieerden  Zij stonden niet toe dat er voldoende voedsel naar Nederland verhandeld mocht worden.

Veel meer was er niet voor iemand tijdens de hongerwinter:
2 aardappeltjes, 2 sneetjes brood en een stuk biet per dag.

Maar wat blijkt nu, de hongerwinter is naast een vreselijke periode voor vele stedelingen van die tijd ook een uniek en leerzaam experiment gebleken. Namelijk een manier om te ontdekken wat ondervoeding op de ontwikkeling van je ongeboren baby doet. Of anders gezegd, wat ontwikkeld zich wanneer tijdens de zwangerschap. Niet een experiment dat we vrijwillig nog eens zouden doen, maar goed!

Mensen, geboren vlak na de hongerwinter, zijn vanaf 1994 door onderzoekers van het AMC gevolgd. In ziekenhuisarchieven is vaak nog teruggevonden hoeveel hun moeder afviel tijdens deze winter (terwijl een moeder normaal aankomt tijdens de zwangerschap). En naar gelang het eerste, tweede of dere trimester van de zwangerschap in de hongerwinter viel werden deze mensen ingedeeld.

Aan het begin van de zwangerschap ontwikkelt het centrale zenuwstelsel bij de baby. Effecten van ondervoeding in die tijd zijn te meten bij mensen, 50 jaar later. Door de Stroop-taak te doen bijvoorbeeld. Deze taak houdt in dat deelnemers zo snel mogelijk de kleur moeten benoemen van een afgedrukt woord; bijvoorbeeld het woord 'geel' geschreven in rode letters. De reacties zijn trager wanneer de kleur niet overeenstemt met de inhoud van het woordje. De effecten zijn twee keer zo duidelijk in vergelijking met een andere achterblijvende groep, de rokers.

Zwangere vrouwen die niet genoeg eten kunnen niet voldoende voeding
 geven aan hun ongeboren baby. Dit kan leiden tot verstoringen in de
ontwikkeling van de baby en heeft gevolgen op het hele verder leven van
het kind.

Belangrijke andere ontdekkingen van het AMC hongerwinter-onderzoek zijn dat juist aanleg tot overgewicht, hart- en vaatziekten, borstkanker, depressie, cholesterol en schizofrenie veel voorkomt als de ondervoeding zich in het eerste trimester voordoet. Long- en nierziekte vooral als de ondervoeding in het tweede trimester voorkomt. De aanleg tot suikerziekte is altijd aanwezig bij ondervoeding tijdens een van de trimesters.

Asielzoekers in Koekamp, Den Haag, 8 december. Net op
de dag dat deze blog bijdrage uitkomt is dit kamp opgerold.

Nu ik het toch over onmenselijke situaties heb, even dit: elke dag als ik langs de uitgeprocedeerde asielzoekers bij Den Haag Centraal fiets onderweg naar het Museon, schaam ik me er meer voor hoe ze daar bivakkeren  Zij slapen in tenten. Zoiets begint toch wel een beetje op een hongerwinter te lijken, al denk ik niet dat deze mensen erg veel honger zullen lijden. Maar last van de kou in hun gewrichten zullen ze wel hebben. Precies vandaag is het kamp door de politie en de gemeente ontmanteld. Sinds twee weken wonen bij mij in de straat, in 'de klimkerk' in Amsterdam, zo'n 80 uitgeprocedeerde asielzoekers. De kerk is tijdelijk omgedoopt tot 'de vluchtkerk'. Ze mogen er gelukkig wel een paar maanden blijven wonen. Woon je in de buurt van een van beide plaatsen? Doe een goede daad voor de kerstdagen en breng ze iets om het warm mee te krijgen of schoon van te worden!

Meer informatie
- AMC onderzoek van kinderen van de hongerwinter: Hongerwinter.nl
- Eerste resultaten uit 2010 van dit onderzoek: Wetenschap24.nl/...door-Hongerwinter.html

- Interview met Tessa Roseboom (AMC) over wat voeding voor je zwangerschap betekent: Suikerinfo.nl/...voor-je-kinderen.html
- Uitleg over de stroop-taak test: Wikipedia.org/wiki/Stroop-taak

- Check de site van de Vluchtkerk, volg ze ook op Facebook