Van welke kant komt het geluid?

Heb je je weleens afgevraagd waarom je weet waar een geluid vandaan komt? Eigenlijk is het heel simpel; het geluid dat je hoort, komt aan in allebei je oren. Maar één van je oren is ietsje-pietsje verder van de geluidsbron dan de ander en hoort het geluid dus ook ietsje-pietsje later.

Blinden kunnen nog veel beter horen waar een geluid vandaan komt en of het wordt vervormd door de omgeving. Dat komt omdat hun hersenen beter getraind zijn in de analyse van het geluid en de verschillen tussen wat beide oren horen. Veel dieren hebben ook een beter gehoor dan ons simpele zielen... Een paar maanden geleden was ik met een personeelsuitje bij Ctaste, een restaurant gerund door blinden en waar alles in het donker gebeurt. Al snel ervaar je dat je muren een beetje kunt horen omdat geluid er tegen weerkaatst. Als je in de buurt van een buur loopt, voel je iets raars met je oor aan de kant van de muur en krijg je gek genoeg de neiging om weg te draaien.

Maar hoe zit dat nou onderwater? Als je een paar slagen naar de bodem van het zwembad maakt, dan klinkt alles om je heen heel anders. Het geluid lijkt van alle kanten te komen en veel harder ook. Dat komt omdat geluidsgolven veel sneller door water gaan, dan door lucht. Het geluid is dus harder omdat het net is alsof je dichterbij de bron van het geluid bent. En deze hogere geluidssnelheid betekent ook dat je hersens niet meer kunnen onderscheiden welk oor het geluid het eerste hoorde. De bron van het geluid kan dus niet meer gelokaliseerd worden.

Vissen lossen dit op met een heel ingenieus orgaan dat drukverschillen in het water kan voelen. Ze hebben dus geen oren. Maar walvissen (zoogdieren die afstammen van landdieren) hebben wel oren, net als wij. Rond hun gehoorbeentjes zit een schuimachtig materiaal. Wetenschappers denken dat die hoge snelheid van het geluid door het water en door het lichaam van de walvis, weer afremt als het door die luchtige materie gaat. Dan is het makkelijker vast te stellen uit welke richting een geluidsgolf komt. Prachtig die evolutie... Daar moet ik ook maar eens een item over schrijven.

Meer informatie
Voor de liefhebbers die zelf een oor-verwissel experiment willen doen, is hier een handleiding: ChaosScience.org.uk